Taras to idealne miejsce odpoczynku. Z jednej strony pełni tę samą funkcję co balkon, a z drugiej jest dachem dla pomieszczeń, które znajdują się pod nim.
Szczelność przede wszystkim
Bez względu na to, czy pod tarasem jest pomieszczenie ogrzewane czy nieogrzewane, trzeba zadbać o jego bezwzględną szczelność. Dlatego najważniejszym elementem tarasu jest hydroizolacja i właściwe odwodnienie powierzchni. Wilgoć, która wnika w taras powoduje wiele uszkodzeń, na czele z pękaniem i odspajaniem się płytek nawierzchni. Woda migrująca w głąb tarasu zamarzając zimą potrafi rozsadzać cementowy jastrych. Pamiętaj również że w przypadku tarasu ocieplanego, wilgoć drastycznie zmniejsza właściwości termoizolacyjne wełny mineralnej, poliuretanu lub polistyrenu. Wszelkie błędy i zaniechania w przygotowaniu hydroizolacji tarasu skończą się wysokimi wydatkami na jego remont najwcześniej po pierwszym sezonie użytkowania.
Taras nad pomieszczeniem – ocieplenie zawsze przydatne
Teoretycznie, izolować termicznie trzeba tylko te tarasy, które znajdują się nad pomieszczeniami ogrzewanymi. Tarasy nad zimnymi garażami lub nieogrzewanymi piwnicami można by śmiało pozostawić bez ocieplenia. 10-15 cm warstwa ocieplenia przyda się też na tarasie znajdującym się nad nieogrzewanym garażem lub nieogrzewaną piwnicą. Stworzy zabezpieczenie płyty tarasowej przed gwałtownymi zmianami temperatury, mogącymi mieć niszczący na nią wpływ.
Jak zbudowany jest typowy taras?
Płyta stropowa – zazwyczaj ma taką samą konstrukcję jak inne stropy w budynku. Są więc płyty gęstożebrowe – z pustaków, belek stropowych i nadbetonu, albo płyty monolityczne – robione ze zbrojonego betonu. Nierzadko strop będący płytą tarasową powstaje z prefabrykowanych lub półprefabrykowanych płyt betonowych. Dobrze, gdy płyta tarasu nad pomieszczeniem jest ułożona z delikatnym spadkiem, ale niestety nie jest to powszechna praktyka na naszych budowach.
Warstwa spadkowa – gdy płyta nie ma spadku trzeba go uformować na niej. W tym celu wykonuje się jastrych cementowy albo betonowy i w trakcie układania nadaje mu spadek, formując masę zanim zwiąże. Spadek powinien wynieść 2 -2,5%. Nie może być mniejszy. Nie dobrze również, gdy będzie zbyt duży, bo zamieni taras nad pomieszczeniem w pochylnię. Spadek formuje się tak, żeby grubość jastrychu malała wraz z oddalaniem się od drzwi prowadzących na taras. W najcieńszym miejscu warstwa spadkowa nie powinna mieć grubości mniejszej niż 3-4 cm.
Paroizolacja – zadaniem tej warstwy jest ochrona tarasu przed wilgocią przenikającą od strony pomieszczenia. Zwłaszcza w ogrzewanych wnętrzach powstaje sporo pary wodnej. Wilgoć ta może przeniknąć przez strop i atakować taras od spodu, skraplając się na poziomie tak zwanego punktu rosy. Dzięki paroizolacji wilgoć nie dotrze poza warstwę spadkową. Izolację taką robi się przeważnie z grubowarstwowych mas bitumicznych KMB, rozprowadzanych na podłożu szczotką lub pacą. Można też zastosować papę paroizolacyjną modyfikowaną SBS, na osnowie z włókna szklanego, która ma przekładkę z folii aluminiowej. Warstwa ta musi być ułożona szczelnie, ponieważ najmniejsze niedoróbki wystarczą, żeby para wodna znalazła sobie drogę ku wyższym warstwom tarasu. Paroizolacja powinna być też wyprowadzona na ściany i inne pionowe elementy przylegające do tarasu na wysokość 20-30 cm powyżej zakładanego, górnego poziomu nawierzchni tarasu.
Ocieplenie – w sezonie grzewczym powstrzymuje ucieczkę ciepła wytworzonego w pomieszczeniu pod tarasem. Latem sprawia, że pomieszczenie to nie będzie się nagrzewać. Termoizolacja ogranicza też ruchy termiczne płyty tarasowej. Przeciwdziała również wykraplaniu się pary wodnej pod paroizolacją. Najlepszymi materiałami do wykonywania ocieplenia tarasu nad pomieszczeniem są twarde płyty styropianowe, płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS lub płyty z pianki poliuretanowej PIR. Grubość warstwy ociepleniowej powinien ustalić projektant. W przypadku wymienionych materiałów może się ona wahać między 10 a 15 cm. Płyt nie mocuje się do podłoża. Warto je układać w dwóch warstwach, z przesunięciem płyt z warstwy górnej w stosunku do tych z dolnej.
Hydroizolacja, warstwa drenażowa lub poślizgowa – na płytach termoizolacyjnych powinno się ułożyć warstwę hydroizolacyjną, na przykład z papy, foli polietylenowej HDPE, bitumicznej membrany samoprzylepnej lub z membrany EPDM. Jeśli ma być zastosowana papa, pierwszą jej warstwę, o gramaturze 2000 g/m2, wykonawcy powinni ułożyć luźno, poszczególne pasy sklejając lub zgrzewając tylko na zakładach. Natomiast drugą warstwę – o gramaturze 2500 g/m2– zgrzać muszą na całej powierzchni, pamiętając o przesunięciu styków pasm w stosunku do warstwy pierwszej. Zasada układania papy jest identyczna jak folii paroizolacyjnej – pasy powinny być rozkładane wzdłuż spadku. Na takiej hydroizolacji wykonywana bywa warstwa drenażowa z folii kubełkowej lub specjalnej maty drenażowej. Odprowadzi ona wodę, która ewentualnie przeniknie od strony nawierzchni, ale także będzie stanowiła warstwę ochronną dla materiału hydroizolacyjnego.
Warstwa dociskowa – to jastrych cementowy. Jego zadaniem jest ustabilizowanie (dociśnięcie) płyt ociepleniowych oraz utworzenie sztywnego podłoża pod hydroizolację podpłytkową. Jastrych taki powinien mieć 5-6 cm grubości. Zaleca się zazbroić go siatką stalową (chyba, że użyte będzie zbrojenie rozproszone).
Uszczelnienie podpłytkowe – wykonywane jest na jastrychu. Robi się je z mikrozaprawy uszczelniającej, zwanej też szlamem hydroizolacyjnym. Masę taką nanosi się w dwóch warstwach, każda grubości około 1 mm. W linii przebiegu szczelin dylatacyjnych, w narożach – na styku jastrychu ze ścianą budynku oraz wzdłuż obróbek blacharskich, w pierwszą warstwę mikrozaprawy wkleja się specjalną, systemową taśmę uszczelniającą. Później można nanieść drugą warstwę. Taśma ma wzmacniać newralgiczne miejsca, narażone na silne naprężenia.
Nawierzchnia – 90% tarasów ma nawierzchnię z płytek ceramicznych. Powinny to być płytki mrozoodporne, antypoślizgowe, o nasiąkliwości nie większej niż 3%. Mocuje się je wysokoelastyczną zaprawą klejową klasy C2S1 lub C2S2. Do spoinowania płytek służy elastyczna i wodoodporna spoina. Fugi nie powinny być szersze niż 20 mm. W miejscach szczelin dylatacyjnych, zamiast zaprawy spoinującej stosuje się fugę elastyczną zrobioną z silikonu lub uszczelniacza polimerowego. Można też w te miejsca wstawić podczas układania płytek, systemowe profile dylatacyjne, dobierane do szerokości dylatacji i grubości płytek.
Ważne detale tarasu
Obróbki blacharskie – to specjalne podłużne profile z tworzywa sztucznego, aluminium lub stali ocynkowanej mocowane na obwodzie tarasu. Mają one odprowadzać skropliny z warstw tarasu do rynien. Pierwsze obróbki instaluje się na poziomie warstwy spadkowej. Są one mocowane wkrętami i uszczelniane kitem silikonowym lub poliuretanowym. Paroizolację wyprowadza się na obróbki. Kolejne obróbki muszą się znaleźć na jastrychu dociskowym. Na wierzch obróbek należy nałożyć jako warstwę szczepną epoksydowy środek gruntujący i oprószyć go posypką z piasku kwarcowego frakcji 0,3 do 0,7 mm. Hydroizolacja podpłytkowa musi być wyprowadzona na obróbki podobnie jak paroizolacja. Podobnie inne warstwy hydroizolacyjne, gdzie indziej umieszczone – zależnie od tego jak zaprojektowane są warstwy tarasu. Ze względów estetycznych i jako dodatkowe zabezpieczenie mechaniczne warto jeszcze założyć obróbkę blacharską. Obróbki blacharskie wykonuje się również dookoła krawędzi tarasu. Są one układane na hydroizolacji i mają za zadanie odprowadzać zatrzymaną w tej warstwie wodę do rynien. Zamiast tradycyjnych obróbek można zastosować specjalne profile brzegowe.
Ze względów estetycznych i jako dodatkowe zabezpieczenie obróbkę blacharską wykonuje się ponad warstwami hydroizolacyjnymi wywiniętymi na ścianę do której dochodzi taras nad pomieszczeniem.
Dylatacje – to szczeliny, które mają kompensować naprężenia powstające w wierzchnich warstwach tarasu. Jastrych dociskowy należy podzielić szczelinami dylatacyjnymi na pola o powierzchni 20–25 m². Pola te powinny mieć kształt prostokątów o stosunku boków od 1:1 do 1:2. Pamiętaj, że dylatacje te należy przenieść na okładzinę ceramiczną. Mówiąc prościej, nawierzchnię trzeba zdylatować dokładnie w tych samych miejscach co jastrych. Dylatacje wykonuje się też w miejscach uskoku tarasu, zmiany jego kształtu itp. Nie wolno zapomnieć o dylatacji oddzielającej jastrych i nawierzchnię od ścian budynku. Umieszcza się tam przekładkę ze styropianu, o szerokości 2-3 cm. W szczeliny dylatacyjne wciska się polipropylenowy sznur dylatacyjny i zasklepia je silikonem bądź uszczelniaczem polimerowym albo poliuretanowym. Można też zastosować specjalne profile dylatacyjne. Okładzina z płytek powinna też mieć dodatkowe dylatacje, nie tylko tam, gdzie pod spodem biegną dylatacje jastrychu. Muszą się one pojawić wzdłuż linii dzielących nawierzchnię na pola o powierzchni 5-6 m² (po 4 pola dylatacyjne w płytkach ceramicznych, na jedno pole dylatacyjne jastrychu) oraz wzdłuż styku nawierzchni i cokołu z płytek układanego na ścianie.
Balustrady – przy budowie tarasów trzeba pamiętać o tym, że najlepiej mocować słupki balustrad do ścian budynku. Jeśli nie błędem, to poważnym utrudnieniem jest mocowanie słupków w płycie tarasowej, przebijając poszczególne warstwy tarasu. Wymaga to bardzo dużej znajomości tematu i zastosowania drogich środków uszczelniających.
Taras odwrócony – warto wiedzieć
Charakterystyczny dla takiego rozwiązania jest układ warstw, odwrotny do standardowego. Hydroizolacja jest ułożona na warstwie spadkowej, a na niej znajduje się izolacja termiczna. Do wykonania hydroizolacji takiego tarasu najbardziej polecane są papy bitumiczne lub grubowarstwowe masy asfaltowe. Ze względu na to, że izolacja termiczna jest narażona na kontakt z wodą (podczas deszczu) należy zastosować produkt całkowicie odporny na działanie wody, najlepiej polistyren ekstrudowany. Płyty polistyrenowe przykrywa się geowłókniną i nakrywa warstwą dociążającą. Warstwę dociążającą mogą stanowić żwir, płyty chodnikowe, albo ziemia pod uprawę roślin.
Należy też zapewnić odpowiedni system odwodnienia, który będzie odbierał wodę deszczową spływającą z wierzchu izolacji termicznej jak również z izolacji przeciwwodnej. Charakterystyczne jest tutaj to, że woda na tarasie odwróconym spływa na kilku poziomach, najwięcej wody spływa po warstwie termoizolacji, zaś nieznaczna ilość po hydroizolacji. Po hydroizolacji spływa tylko woda, która zdołała przedostać się przez styki płyt polistyrenowych. Zastosowanie tarasu odwróconego powinno być uwzględnione w projekcie budynku ze względu na dość duży ciężar jaki będzie musiała przenieść płyta tarasowa. Główną zaletą takiego tarasu nad pomieszczeniem jest możliwość wykonania niestandardowej nawierzchni, w tym przeznaczenie całej powierzchni lub jej części pod uprawę roślin. Hydroizolacja jest też lepiej chroniona przed uszkodzeniami i w razie usterki stosunkowo łatwo się do niej dostać, aby dokonać napraw.